تحلیل الگوهای فضایی رشد شهری در مناطق کلان‌شهری ایران (مطالعۀ موردی: مناطق کلان‌شهری تهران، مشهد، اصفهان و شیراز)

Authors

  • فردیس سالاریان دانشجوی دکتری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
  • هاشم داداش پور دانشیار، گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
Abstract:

مناطق کلان‌شهری ایران، از دیرباز تاکنون، مراکزی قدرتمند برای جذب جمعیت در کشور بوده و به تناسب، الگوهای فضایی مختلفی شکل داده‌ است. هدف اصلی مقاله، تحلیل الگوهای فضایی رشد در مناطق کلان‌شهری ایران (شامل منطقۀ کلان‌شهری تهران، مشهد، اصفهان و شیراز) است که بر مبنای مدل آنتروپی شانون، ضریب جینی مکانی، شاخص تراکم فضایی و برآوردگر کریجینگ انجام شده است. نتایج یافته‌ها بر روند کاهش تمرکز در مناطق کلان‌شهری کشور تأکید دارد که در الگوهای مختلف فضایی نمود پیدا کرده است. در منطقۀ کلان‌شهری تهران، روند توسعه از الگوی متمرکز به سوی الگوی چندمرکزی و پیرامون پراکنده سوق پیدا کرده است. براساس روند توسعۀ مراکز سکونتگاهی آن در سال‌های اخیر، می‌توان گفت در عین تمرکز بر قطب تهران، سایر سکونتگاه‌ها نیز در تشکیل ساختار فضایی منطقه نقش مؤثری بازی کرده و مسیرهای ارتباطی قوی به تشکیل چنین الگویی منجر شده است. در منطقۀ کلان‌شهری اصفهان نیز الگوی ساختار فضایی از حالت تمرکز و با پراکنش نامتعادل، به سوی شکل‌گیری الگوی شعاعی سوق یافته است. این در حالی است که منطقۀ کلان‌شهری مشهد از الگوی تک‌مرکزیت خطی و شیراز از الگوی تک‌مرکزیت و پیرامون پراکنده پیروی می‌کند و دلیل آن را می‌توان به‌واسطۀ رشد اندک سکونتگاه‌ها در مقایسه با مراکز اصلی دانست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل خوداتکایی شهرهای جدید در مناطق کلانشهری. مطالعه موردی شهر جدید پردیس در منطقه کلانشهری تهران

شهر جدید، شهری است برنامه‌ریزی شده برای تمرکز زدایی جمعیتی و اقتصادی کلانشهرها که از لحاظ اشتغال و خدمات خود اتکاست. در حالی که امروز یکی از بارزترین چالش‌ها در این شهرها، وابستگی آنها به منطقه کلانشهری، در تامین شغل، امکانات و خدمات است. بررسی رویکردها و نظریه‌های مختلف پیرامون موضوع نشان می‌دهد که عدم تعادل کار-مسکن ناشی از نبود اقتصاد پایه در شهر جدید و کمبود امکانات و خدمات شهری علت اصلی ای...

full text

ارزیابی اثرات توزیع فضایی مراکز دانشگاهی بر مناطق کلانشهری( مطالعه موردی: ناحیه شمال شرقی تهران)

تغییر در الگوی تحرکات  فضایی یکی از عواملی است که بر سازمان فضایی  مناطق کلانشهری تأثیرگذار است. این الگو تحت تأثیر چگونگی توزیع فعالیت ها-با مقیاس منطقه ای- در سطح مناطق کلانشهری است. به نظر می رسد توزیع فضایی  مراکز دانشگاهی به عنوان یک نوع فعالیت که جریان هائی در سطوح درون منطقه ای و بین منطقه ای و ملی راسبب می شود، می تواند بر سازمان یابی فضایی  مناطق تأثیر گذار باشد. در این پژوهش با تحلیل ...

full text

تحلیل خوداتکایی شهرهای جدید در مناطق کلانشهری. مطالعه موردی شهر جدید پردیس در منطقه کلانشهری تهران

شهر جدید، شهری است برنامه ریزی شده برای تمرکز زدایی جمعیتی و اقتصادی کلانشهرها که از لحاظ اشتغال و خدمات خود اتکاست. در حالی که امروز یکی از بارزترین چالش ها در این شهرها، وابستگی آنها به منطقه کلانشهری، در تامین شغل، امکانات و خدمات است. بررسی رویکردها و نظریه های مختلف پیرامون موضوع نشان می دهد که عدم تعادل کار-مسکن ناشی از نبود اقتصاد پایه در شهر جدید و کمبود امکانات و خدمات شهری علت اصلی ای...

full text

تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‎های غیر رسمی منطقۀ کلانشهری تهران (مطالعۀ موردی: اسلام‎آباد، صالح‎آباد)

در سال‎های اخیر، مطالعۀ کیفیت زندگی در نواحی شهری مورد توجه گسترده بوده است. متأسفانه در بیشتر کلانشهرهای ایران، شاهد معضلی به نام سکونتگاه‎های غیر رسمی هستیم که دارای کیفیت زندگی چندان مناسبی نیستند. در این پژوهش، کیفیت زندگی در دو سکونتگاه غیر رسمی کلانشهر تهران (صالح‎آباد و اسلام‎آباد) با رویکرد ذهنی بررسی شده است. برای انجام پژوهش، دویست نمونه از بین ساکنان شهر اسلام‎آباد و صالح‎آباد به‎صور...

full text

ارزیابی اثرات توزیع فضایی مراکز دانشگاهی بر مناطق کلانشهری (مطالعه موردی: ناحیه شمال شرقی تهران)

تغییر در الگوی تحرکات فضایی یکی از عواملی است که بر سازمان فضایی مناطق کلانشهری تأثیرگذار است. این الگو تحت تأثیر چگونگی توزیع فعالیت ها-با مقیاس منطقه‌ای- در سطح مناطق کلانشهری است. به نظر می‌رسد توزیع فضایی مراکز دانشگاهی به عنوان یک نوع فعالیت که جریان هائی در سطوح درون منطقه‌ای و بین منطقه‌ای و ملی راسبب می‌شود، می‌تواند بر سازمان یابی فضایی مناطق تأثیر گذار باشد. در این پژوهش با تحلیل روند...

full text

شناخت مناطق همگن برنامه‌ریزی فضایی در منطقه کلانشهری تهران با استفاده از روش خوشه‌بندی k-mean

برنامه‌ریزی فضایی عبارتست از، نحوه توزیع و سازمان‌یابی انسان و فعالیت‌ها در پهنه سرزمین. در اصل برنامه فضایی، برنامه‌ریزی ساختار کالبدی و فعالیتی سطح مورد برنامه‌ریزی است.نخستین کار در فرآیند برنامه‌ریزی در سطوح کلان،تعیین مناطقی به عنوان واحدهای همگن برنامه‌ریزی می‌باشد.از این رو هدف این پژوهش تعیین مناطق همگن برنامه‌ریزی در سطح استان تهران با تأکید بر نظام برنامه‌ریزی شهری و روستایی در این من...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 1

pages  117- 138

publication date 2018-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023